Gücün Terapi Odasında Sürdürülmesi: Sosyal Baskınlık Yönelimi, Medikalizasyon ve Aşırı Patolojikleştirmenin Kavramsal Modeli

Abstract

Bu tez, psikoterapide hiyerarşiye yönelik yönelimleri ifade eden Sosyal Baskınlık Yönelimi (SBY) ve sosyal normların ne ölçüde tıbbi açıklamalar yönünde değişmesi gerektiğine ve toplumun bu açıklamalar aracılığıyla ne kadar düzenlenmesi gerektiğine ilişkin görüşleri içeren medikalizasyon inançlarının aşırı patolojikleştirme üzerindeki rolünü incelemektedir. Bu çerçevede, çalışmanın modeli SBY'nin medikalizasyon inançları aracılığıyla terapistlerin aşırı patolojikleştirme eğilimlerini etkilediği yönündeki varsayımı test etmektedir. Çalışma 1'de çevrim içi bir platformda yer alan 1.675 ruh sağlığı uzmanına yönelik danışan şikâyeti analiz edilmiştir. Şikâyetler, aşırı patolojikleştirme içerip içermediğine göre kodlanmış ve aşırı ilaç yazma, aşırı tanı koyma, kötümser prognoz ve zorlayıcı tedavi temaları altında kategorize edilmiştir. Bulgular, aşırı patolojikleştirmenin mesleki pratikte de ortaya çıktığını göstermiştir. Çalışma 2'de, SBY'yi manipüle ederek, medikalizasyon inançlarını ve dolayısıyla aşırı patolojikleştirme eğilimlerini artırıp artırmayacağını test etmek amacıyla çevrim içi bir vinyet deneyi yürütülmüştür. Deney ve kontrol grupları arasında SBY, medikalizasyon inançları veya aşırı patolojikleştirme açısından anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Ancak, medikalizasyon inançları ile aşırı patolojikleştirme arasında pozitif bir ilişki bulunmuş; medikalizasyonu daha güçlü benimseyen terapistlerin danışanları aşırı patolojikleştirme eğiliminde oldukları görülmüştür.

This thesis examines how therapists' orientation towards social hierarchies and their medicalization beliefs shape the risk of overpathologizing in psychotherapy. Drawing on Social Dominance Orientation (SDO), it develops a conceptual model in which SDO influences clinical judgement through medicalizations, understood as an ideological framework that legitimizes expert authority. Study 1 analyzed 1,675 naturally occurring client complaints from a public platform using large language model-based text classification. The complaints were coded for overpathologizing and grouped into the themes of overprescribing, overdiagnosis, pessimistic prognosis, and coercive treatment, providing ecological evidence that overpathologizing is a repeated problem in professional practice. Study 2 employed an online vignette experiment designed to activate SDO would increase medicalization beliefs and, in turn, overpathologizing tendencies. The manipulation produced no group differences, but medicalization beliefs were positively associated with overpathologizing, and post hoc analyses suggested an indirect pathway from SDO to overpathologizing via medicalization. Together, these findings emphasize overpathologizing as both an empirical reality and a theoretically explicable bias rooted in hierarchy-maintaining ideologies. Positioning clinical judgement within broader dynamics of power and legitimizing discourse, the thesis advances a framework for understanding how institutional authority can subtly translate into client harm, underscoring the ethical imperative for power-aware psychotherapy.