Sağlık için Kalkınma Yardımında Öncelikli Bölgeler: Kanıta Dayalı Bir Yaklaşım

Abstract

Son yıllarda sağlık alanında kalkınma yardımlarının uygunluğu ve hangi kriterlere göre belirleneceği büyük ilgi görmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalarda, kişi başına Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)'nın tek indikatör olarak kullanılmasından dolayı kritik sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu konudaki en kritik eleştiri, kişi başına düşen GSMH'nin orta gelirli ülkelerin analizlerinde çok büyük sapmalara sebep olmasıdır. Bu ülkeler önemli dezavantajlara sahip olmakla birlikte en yüksek yoksulluk ve hastalık yüküne sahip ülkelerdir. Kişi başına GSMH'nın hesaba katmadığı bazı alternatif çalışmalar literatürde önerilmiştir. Bu tez, önceki çalışmaları temel alarak, kalkınma yardımlarının uygunluğu ve tahsis kararlarında kullanılan verilere dayalı bir metodoloji sunmaktadır. Bu metodoloji, sağlık durumu ölçütlerini (bir nüfusun sağlık ve hastalık düzeyini tahmin eden) ve hastalık yüküne tepki kapasitesi ölçütlerini birleştirir. Bu çalışmada Yeti Yitimine Ayarlanmış̧ Yaşam Yılı sağlık durumunun bir ölçüsü olarak kullanılmaktadır. Kapasite ölçülerini belirlemek için öncelikli olarak literatürde kullanılan ilgili göstergeleri kapsayan bir gösterge kümesi oluşturulmuştur. Bu gösterge kümesini kullanarak, öznitelik seçimi metodu ile daha küçük ve tanımlayıcı gösterge alt kümesi oluşturulmuştur. Son olarak, seçilen göstergelerin modelde kullanılması ile ülkeler için öncelik sıralamayı elde edilmiştir. Önerilen metodoloji, kişi başına GSMH ve önceki çalışmalarla karşılaştırılarak, önerilen metodolojinin üstünlükleri gösterilmiştir. Önerilen yeni hesaplama metodolojisi 'hastalık yükü yüksek ülkeleri' ve 'aşırı yoksulluk içindeki nüfusu' hedefleyen diğer birçok metodolojiden daha iyidir. Ayrıca, önerilen metodoloji önceki çalışmalarda ele alınmayan yada çözülemeyen bazı endişeleri de kapsamaktadır.

Eligibility and allocation criteria of development assistance for health have received much attention in the last years. Critical issues have been raised on the usage of GNI per capita (GNIpc) as a sole indicator for this task. The major critics emphasize the GNIpc overlooks the changes in characteristics of middle-income countries (MICs). These countries now have the highest proportion of poor people and disease burden, combined with significant inequalities. Various alternative frameworks have been suggested that tried to avoid the issues GNIpc failed to take into account. This thesis attempts to build on previous works and introduce a data-driven methodology of developing a framework that guides eligibility and aid allocation decisions. The framework combines health status measures (estimating the level of wellness and illness of a population) and measures of capacity of response to the disease burden. We use Disability Adjusted Life Years (DALYs) as a measure of health status. To determine the measures of capacity, the starting point was to assemble relevant indicators in the literature. Using these indicators, feature selection then allowed to choose a minimal set of discriminative ones. Finally, an aggregate of chosen indicators enables ranking countries by order of priority. Comparing the framework with GNIpc and other frameworks show its potential usefulness. It is better than most other frameworks in targeting countries with a high disease burden and populations in extreme poverty. Moreover, it integrates some concerns other frameworks failed to address.